Са святам, сябры!

102 гады таму была абвешчана незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі.

Гістарычная падзея адбылося 25 красавіка 1918 года. У гэты дзень Рада Беларускай Народнай Рэспублікі прыняла ў Менску Трэцюю Устаўную грамату, у якой абвяшчалася поўная незалежнасць краіны. Упершыню ў гісторыі ў нашага народа з’явілася магчымасць стварыць уласную дзяржаву.

Ля вытокаў новай краіны стаялі маладыя беларусы – Язэп Варонка, Кастусь Езавитов, Янка Серада – прадстаўнікі пакалення, выхаванага на ідэях нацыянальнага адраджэння, якое пачалося ў Беларусі ў першыя дзесяцігоддзі ХХ стагоддзя. Яны звязвалі надзею на здабыццё волі з Першай сусветнай вайной і Лютаўскай рэвалюцыяй у Расіі.

Сімваламі новай дзяржавы сталі герб «Пагоня» і бел-чырвона-белы сцяг.

Урад БНР прыкладаў нямала намаганняў для арганізацыі нацыянальных інстытутаў. Была прынята пастанова аб дзяржаўным статусе беларускай мовы, адкрываліся беларускія школы і гімназіі, культурна-асветніцкія таварыствы і тэатры, працавалі выдавецтвы, выходзілі беларускія газеты, пачалася праца па адкрыцці ў Менску нацыянальнага ўніверсітэта.

Незалежнасць нашай краіны прызналі шэраг еўрапейскіх дзяржаў.

З-за складанага ваенна-палітычнага становішча Рада БНР не змагла рэалізаваць ідэю дзяржаўнага суверэнітэту краіны. За кароткі тэрмін не атрымалася паспець сфармаваць войска і абараніць тэрыторыю дзяржавы ад наступу бальшавікоў з усходу і палякаў з захаду. Але савецкія ўлады ўбачылі, якой папулярнасцю карысталася ў беларусаў ідэя самастойнасці. Таму 1 студзеня 1919 году ў Смаленску была абвешчаная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь у тых межах, якія былі акрэсленыя ў статутных граматах БНР. Неўзабаве часткі Чырвонай Арміі занялі Менск і туды пераехала ўрад савецкай Беларусі. Рада БНР была вымушана эміграваць.

25 сакавіка 2018 году – лёсавызначальны дзень, які меў і іншыя наступствы, акрамя абвяшчэння бальшавікамі ССРБ. Мясцовыя беларускія ўлады паспелі стварыць структуры, якія на працягу дзесяцігоддзя вялі партызанскую барацьбу з камуністамі. Часта яна прымала пагрозлівыя для савецкіх уладаў формы – прыкладам гэтаму быў Слуцкi збройны чын і вызваленне генералам Булак-Балаховічам Усходняга Палесся, і лакальныя паўстанні ў розных частках краіны.

Самае галоўнае – абвяшчэнне незалежнасці БНР стала прыкладам таго, як ў неспрыяльных умовах можна дабівацца немагчымага праз гераічныя ўчынкі і адказныя дзеянні. Яшчэ за год да падзеяў 25 сакавіка 1918 году вельмі мала хто мог уявіць, што ў беларусаў, няхай нават на кароткі час, з’явіцца свой урад і свая дзяржава.

Са святам, сябры. Час, калі мы вернем сваю незалежнасць, ужо блізка.